تکثرگرایی هویت‌های قومی و فرهنگی در گفتمان انقلاب اسلا می و گفتمان حاکم بر روابط بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی جامعه المصطفی

چکیده

ظهور انقلاب اسلامی، تکثرگرایی قومی و فرهنگی را که در مبانی و ویژگی‌های آن با تکثرگرایی غربی متفاوت است مطرح کرد. تبیین گفتمان انقلاب اسلامی در مورد تکثرگرایی فرهنگی و اجتماعی، در فضای تقابل گفتمان‌ها یک ضرورت است. این گفتار، در حوزه بنیادهای نظری، ریشه‌های معرفت اجتماعی و ریشه‌های معرفت شناسی تکثرگرایی و پیامدهای حاصل هر یک از این دو گفتمان را در حوزه تجویز مورد بررسی قرارداده است. گفتمان انقلاب اسلامی، از میان رهیافت‌های مختلف یکسان‌سازی، تکثرگرایی محض و وحدت در عین کثرت، بر رهیافت سوم تأکید دارد. با عنایت به اینکه تکثرگرایی بر دو پایه هویت مشترک و هویت‌های خاص بنا شده است، چیستی هر یک از این دو در دو گفتمان انقلاب اسلامی و گفتمان غربی مورد توجّه قرارگرفته است. حقوق هویت‌های خاص قومی و مذهبی از دیدگاه برخی مؤلفه‌های تشکیل دهنده انقلاب اسلامی؛ یعنی: قانون اساسی و امامین انقلاب اسلامی و مقایسه آن با حقوق مطرح شده در «اعلامیه جهانی حقوق بشر» و «اعلامیۀ حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی» بخش‌ اخیر این گفتار را تشکیل می‌دهند. به رغم مباحث فراوانی که در کتاب‌ها و مقالات درباره اقوام و مذاهب در جامعه ایران سخن گفته شده است؛ امّا گفتار مدونی در موضوع گفتمان انقلاب اسلامی در باب تکثرگرایی هویت‌های قومی و فرهنگی و مقایسه آن با گفتمان غربی تدوین نشده است. این گفتار تلاش کرده‌است، با روش تحلیل اسنادی، به این سؤال پاسخ دهد که تفاوت‌های میان گفتمان غربی و گفتمان انقلاب اسلامی در خصوص تکثرگرایی قومی و فرهنگی چیست؟

کلیدواژه‌ها