چکیده واقع‌گرایی تاریخی، از جمله موضوعاتی است که در سپهر اندیشه دو دانشمند مسلمان، استاد مطهری و ابن‌خلدون قرار گرفته است. هر دو دانشمند تلاش کرده‌اند به نحوی واقع‌گرایی تاریخی را در دستور کار اندیشهورزی خود قرار دهند. هم استاد مطهری و هم ابن‌خلدون به جهان اسلام تعلّق دارند؛ امّا با عنایت به تعلّق استاد مطهری به شرق اسلامی و تعلّق ابن‌خلدون به غرب اسلامی، این سؤال به وجود می‌‌آید که آیا به لحاظ علمی و فلسفی، تفاوت رویکردی میان این دو اندیشمند در موضوع واقع‌گرایی و پیامدهای حاصل از این تفاوت، در ارتباط با جامعه و تاریخ وجود دارد یا نه؟ این پژوهش تلاش می‌کند تا به روش تحلیلی و تفسیر استنطاقی و به عبارت دیگر، به پرسش گرفتن متون مرتبط با فلسفه تاریخ این دو اندیشمند، راهی برای پاسخگویی به سؤالات مذکور پیدا کند. درحالیکه ابن‌خلدون با ایجاد تعارضی عمیق میان فلسفه و شریعت (جامعه) و نیز حذف فلسفه سیاسی از ساختار تقسیمبندی علوم، به واقع‌گرایی تجربی رسیده است، استاد مطهری با تحفظ بر دستگاه سنت فلسفی تقسیمبندی علوم، همچنان بر واقع‌گرایی فلسفی، استوار و پایدار مانده است. تفاوت رویکرد مذکور، بازتابهایی از جمله تفاوت نگاه به تکامل تاریخ را داشته است. درحالیکه نگاه تجربهگرای ابن‌خلدونی، حرکت تاریخ بشر را در طبیعت عمران و ناشی از «خصلت مقهورناشدنی ضرورتهای زندگی اجتماعی» میداند، نگاه الهی استاد مطهری، حرکت تکاملی بشر را در فعلیت یافتن استعدادهای فطری بشر جستجو می‌کند.
یعقوبی, عبدالرسول . (1401). واقع‌گرایی تاریخی از نگاه شرق اسلامی و غرب اسلامی و بازتاب آن در نگاه تکاملی به تاریخ (ابن‌خلدون و استاد مطهری). پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی, 9(17), 86-63.
MLA
یعقوبی, عبدالرسول . "واقع‌گرایی تاریخی از نگاه شرق اسلامی و غرب اسلامی و بازتاب آن در نگاه تکاملی به تاریخ (ابن‌خلدون و استاد مطهری)", پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی, 9, 17, 1401, 86-63.
HARVARD
یعقوبی, عبدالرسول. (1401). 'واقع‌گرایی تاریخی از نگاه شرق اسلامی و غرب اسلامی و بازتاب آن در نگاه تکاملی به تاریخ (ابن‌خلدون و استاد مطهری)', پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی, 9(17), pp. 86-63.
CHICAGO
عبدالرسول یعقوبی, "واقع‌گرایی تاریخی از نگاه شرق اسلامی و غرب اسلامی و بازتاب آن در نگاه تکاملی به تاریخ (ابن‌خلدون و استاد مطهری)," پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی, 9 17 (1401): 86-63,
VANCOUVER
یعقوبی, عبدالرسول. واقع‌گرایی تاریخی از نگاه شرق اسلامی و غرب اسلامی و بازتاب آن در نگاه تکاملی به تاریخ (ابن‌خلدون و استاد مطهری). پژوهش‌نامه علوم انسانی اسلامی, 1401; 9(17): 86-63.
)